Wat kan ik doen om de actie te steunen?

De boeren steunen en aangeven dat je wil blijven genieten van eerlijk Nederlands eten kan op verschillende manieren. Betuig je steun via het formulier op deze site. Plak de actiesticker op je auto of raam. Maak er een foto van en deel hem met #laatdeboernietstikken en attendeer anderen op deze ‘bedreigd’ campagne.

Waar gaat de stikstofdiscussie eigenlijk over?

Stikstof is een belangrijk onderdeel van de lucht om ons heen. Buitenlucht bestaat voor maar liefst 78% uit stikstof. In die vorm heeft het geen enkel negatief effect op de natuur. Wel in de vorm van stikstofverbindingen zoals ammoniak en stikstofoxiden die neer kunnen slaan op de bodem.

Ammoniak (NH3) is een verbinding van stikstof en waterstof, die vooral in de veehouderij vrijkomt wanneer vaste mest en urine bij elkaar komen. Stikstofoxiden zijn verbindingen tussen stikstof en zuurstof en komen vooral vrij bij gebruik van fossiele brandstoffen in de industrie en in het verkeer.

Teveel N-depositie (neerslag) in de natuur is niet goed voor bepaalde planten en dieren die in de natuur voorkomen. Andere planten zoals brandnetels en bramen groeien er juist goed door en kunnen daardoor zeldzamere soorten overwoekeren.

Waarom is er nu ineens een probleem?

De rechter heeft in 2019 bepaald dat de stikstofdepositie op kwetsbare natuur (Natura 2000 gebieden) niet verder mag toenemen en dat Nederland werk moet maken van de in Europa vastgestelde natuurdoelen. Daarmee is de vergunningverlening van veel projecten die extra stikstofuitstoot opleveren stilgelegd. Denk hierbij onder andere aan woningbouw, aanleg van wegen en ook de vergunningverlening aan bedrijven die willen uitbreiden of waarvan de vergunning nog niet op orde is. Hiermee is de economische ontwikkeling van ons land letterlijk op slot komen staan. Dit blijft zo totdat er stikstofruimte is ontstaan door bewezen emissiebeperkende maatregelen.

Wat is de rol van Natura 2000-gebieden en hun kritische depositiewaarden (KDW’s)?

Vanuit Europese regelgeving is de Nederlandse overheid verplicht om kwetsbare natuurgebieden te beschermen. Met name de Natura 2000-gebieden, die de Nederlandse overheid jaren geleden zelf heeft aangewezen, liggen in Europa onder een vergrootglas.

Ons land telt maar liefst 162 Natura 2000 gebieden. Hiervan moet Nederland aan kunnen tonen dat de natuur daar niet achteruit gaat. Hierbij vormen in het Nederlandse beleid de Kritische Depositie Waarden (KDW’s) het uitgangspunt. Dit zijn de kritische stikstofdepositiewaarden waarbij de meest kwetsbare planten en dieren in een bepaald natuurgebied niet goed meer gedijen.

Deze KDW’s kunnen dus per natuurgebied verschillend zijn afhankelijk van de kwetsbare natuur (planten en dieren) die zich in dat specifieke gebied bevindt. Met de huidige stikstofuitstoot in ons land wordt de KDW in bijna alle Natura 2000 gebieden overschreden.

Waarom is ons eerlijke Nederlandse eten bedreigd?

Zowel boeren als de agrarische industrie zijn echt niet doof of blind voor het doel om de natuur in Nederland verder te verbeteren. De agrarische sector beseft ook heel goed dat ze als sector een belangrijke rol heeft in het verder terugdringen van stikstofemissies. Sterker nog, daar werken zij samen met de overheid al jaren aan. Hiervoor zijn er de afgelopen jaren door de agrarische sector grote investeringen gedaan in bijvoorbeeld nieuwe emissiearme stalsystemen, het plaatsen van luchtwassers en een emissiearme opslag en het emissiearm uitrijden van mest. Daarmee is de emissie van stikstof in de afgelopen jaren al meer dan gehalveerd.

Ons eerlijke Nederlandse eten wordt bedreigd omdat er op dit moment op veel plaatsen onrealistische doelen worden gesteld en dat deze zijn vastgesteld op basis van heel veel aannames in plaats van op basis van concrete metingen in de natuur. Daarnaast vragen boeren zich sterk af waarom zij op dit moment alleen worden aangesproken en de industrie en het verkeer vooralsnog buiten schot blijven. Ook zijn zij boos op het feit dat de huidige regering de termijn waarop doelstellingen gehaald moeten worden met vijf jaar naar voren heeft gehaald. Dit maakt de financiële druk die de gewenste transitie op de boerenbedrijven heeft alleen maar groter.

Zijn er alternatieven voor het verminderen van stikstofuitstoot in plaats van uitkopen van boeren?

De agrarische sector heeft de laatste jaren keihard gewerkt aan het ontwikkelen van nieuwe stalsystemen, waarbij de emissie van stikstof veel minder is. Het is mogelijk om hiermee de stikstofemissies met 60 tot in sommige gevallen zelfs 90 procent te reduceren. Dit betekent dat er volop kansen zijn.

Om deze kansen te benutten is het belangrijk dat de overheid het goedkeuren van deze innovatieve systemen versnelt en de boeren financieel ondersteunt om deze systemen sneller te kunnen implementeren. Het is net als met de introductie en opmars van de elektrische auto’s. Door innovatie te stimuleren kunnen we samen verduurzamen met behoud van gezonde economische activiteit.

Waarom heeft Nederland een intensieve, hoogproductieve landbouw?

Na de Tweede Wereldoorlog was er de wens; ‘nooit meer honger’. Op basis daarvan heeft de politiek in Nederland en in Europa jarenlang de groei en de intensivering van de landbouw aangejaagd. Hiermee is er in Nederland een intensieve, hoogproductieve landbouw ontstaan, die wereldwijd wordt geroemd. Een landbouw die op het gebied van bijvoorbeeld CO2-uitstoot per kg geproduceerd product, dierenwelzijn en het efficiënt benutten van resources echt voorop loopt.

Ook een landbouw die erin slaagt om in een klein land met veel inwoners in de delta van onze grote rivieren heel veel voedsel te produceren. En dat doen we ook nog eens steeds duurzamer. Dat is iets om trots op te zijn en samen de volgende stappen te gaan zetten. Niet door het opkopen van bedrijven, maar juist door samen in te zetten op innovatie en een verdere verduurzaming van onze land- en tuinbouw.

Blijven industrie en verkeer buiten schot?

De industrie en de gemotoriseerde weggebruikers zijn de belangrijkste veroorzakers van stikstofoxiden. Samen hebben zij meer stikstofuitstoot dan de boerenbedrijven. Ook vanuit die hoek moet er een substantiële bijdrage komen aan de oplossing. Juist het feit dat minister Van der Wal vooralsnog verzuimd heeft om de bijdrage van deze activiteiten concreet te maken, maakt boeren boos. We staan voor een gezamenlijke opgave, die gezamenlijk moet worden aangepakt.

Waarover gaat de door de minister gepresenteerde stikstofkaart?

Hiermee heeft de minister per gebied de depositie reductiedoelen voor de veehouderij vastgesteld. De provincies hebben vervolgens de opdracht gekregen om te gaan bepalen hoe zij die doelen gaan bereiken. Daarvoor krijgen ze tot 1 juli 2023 de tijd. Een dergelijk dictaat met daarbij onrealistische doelen en grote onduidelijkheid over de beschikbare financiële middelen is een belangrijke oorzaak van de grote weerstand bij zowel boeren als bij de lokale en provinciale politiek. Alle ellende dreigt nu op hun nek terecht te komen.

Wat had wel een geschikte aanpak kunnen zijn?

Het zou veel beter zijn om samen met alle partijen te kijken naar alle uitdagingen waar we voor staan (stikstofdepositie, CO2-uitstoot, waterkwaliteit, voedselzekerheid, enz.) en te werken aan integrale oplossingen. Als je dit doet op basis van realistische doelen en een haalbaar tijdspad, dan krijg je de mensen mee en wordt er veel minder geld over de balk gegooid. Een mooi voorbeeld hiervan is het versnellingsplan ‘Duurzaam Evenwicht’ dat LTO Nederland vorig jaar samen met diverse milieu- en ondernemersorganisaties heeft gemaakt en gepresenteerd. Het is onbegrijpelijk dat het kabinet deze handreiking toen niet serieus heeft opgepakt. Had men dit wel gedaan, dan waren we nu al een aardig eind op weg geweest.

Kan Nederland de eerder aangestelde Natura 2000-gebieden herroepen?

Dat kan, maar dat vergt een lange procedure in Brussel, die moet leiden tot nieuwe wetgeving. Primaire voorwaarde daarbij is, dat zowel ons kabinet als ons parlement dit willen doen. Dat is nu niet het geval.

Welke macht heeft Brussel als Nederland zijn doelen niet kan of wil halen?

In 2001 heeft de EU, en dus ook Nederland, er mee ingestemd dat natuurbescherming en de handhaving hiervan een Europese aangelegenheid is. Sancties die opgelegd kunnen worden zijn: een waarschuwing, boetes en in het alleruiterste geval een schorsing als lid.

Waar kan ik terecht voor meer specifieke informatie over stikstof?

Er zijn talloze websites en publieke informatiebronnen. Te veel om hier allemaal op te sommen. Als je in de zoekmachine ‘wat is stikstof’ intikt, krijg je de nodige links gepresenteerd. Het is goed om hier kennis van te nemen. Houd wel steeds in je achterhoofd dat je het stikstofdossier door diverse brillen kunt bekijken. Logisch dat het dan afhankelijk is van de boodschapper hoe het verhaal wordt gebracht. Dat geldt uiteraard ook voor dit initiatief.

We Kunnen in NL prima met de helft minder boeren, want dan hebben we nog steeds meer dan genoeg eten in Nederland?

Door demografische ontwikkelingen en een afname van het aantal erfopvolgers neemt het aantal boeren al jaren af. Iedere tien jaar halveert het aantal boeren in ons land: een ontwikkeling die zich zal voortzetten . In 1950 hadden we ruim 400.000 boerenbedrijven, nu nog ca 50.000.
Ondanks deze terugloop moeten we onze agrarisch ondernemers koesteren. Het is goed om te beseffen dat Nederland in een rivierdelta ligt en daardoor veel goed bewerkbare, vruchtbare landbouwgrond beschikbaar heeft. Die grond is uitermate geschikt voor voedselproductie. Ook hebben we in Nederland de efficiëntste en meest diervriendelijke veehouderij ter wereld. Daarin worden veel nevenstromen van onze voedselproductie omgezet in hoogwaardig dierlijk eiwit (melk, vlees en eieren).

80% van wat ze produceren gaat toch naar het buiteland, dan stoppen we daar toch gewoon mee!?

Wij zijn gewoon keigoed in landbouw. De Duitsers zijn dat in het maken van auto’s. De Franssen produceren prima wijnen. Al deze landen zetten het overgrote deel van hun productie af binnen de Europese interne markt. Daarnaast importeren wij heel veel voedsel, denk bijvoorbeeld aan fruit, noten, koffie en wijnen. Wij importeren meer voedsel dan wij exporteren. Het is belangrijk te beseffen dat voedselproductie een wereldmarkt is.

Wat “zeiken” die boeren, ze hebben al 30 jaar niets gedaan aan duurzaamheid?

De feiten bewijzen het tegendeel. Agrariërs hebben de afgelopen jaren tientallen miljoenen euro’s geïnvesteerd in het duurzamer en diervriendelijker maken van onze land- en tuinbouw. Hiermee is de ammoniakemissie van onze veehouderij sinds 1990 al met bijna 70% gedaald en het dierenwelzijn flink toegenomen. Dit doet de Nederlandse land- en tuinbouw zelfs zo goed dat wij een belangrijke voorbeeldfunctie hebben binnen Europa en de rest van de wereld. Dat vergeten onze kritikasters weleens.

Waarom moeten de bedrijven steeds groter en groter, kleiner is toch veel beter?

Wij stellen als maatschappij steeds meer eisen aan ons voedsel en aan de wijze waarop dit wordt geproduceerd. Daarnaast willen we er, zeker in Nederland, graag zo min mogelijk voor betalen. Die keuzes jagen schaalvergroting aan. Grotere bedrijven zijn beter in staat om investeringen te doen ten behoeve van dierenwelzijn en milieu. Daarnaast is de productie op grotere bedrijven meestal efficiënter dan op kleinere bedrijven. Hierdoor is de milieubelasting per kg geproduceerd product lager. Tegelijkertijd zien we een tegentrend, waarbij korte ketens een rol spelen. Meer bewuste consumenten kopen hun fruit, groenten en vlees dichtbij.

Het meeste van wat er in de supermarkt ligt komt toch al uit het buitenland, en dat gaat toch prima!?

Het overgrote deel van de versproducten in de supermarkt worden in Nederland geproduceerd. Denk hierbij aan aardappelen, groenten, fruit, zuivel, vlees en eieren. Hiervan weten we dat de producenten aan de door de Nederlandse overheid gestelde eisen voldoen ten aanzien van het milieu, dierenwelzijn, productkwaliteit en voedselveiligheid. Bovendien blijft een belangrijk deel van het geld dat je daarvoor betaalt in de Nederlandse economie. Allemaal redenen om blij te zijn met Nederlandse producten en hier bewust voor te kiezen.

Waarom worden we niet geheel zelfvoorzienend, dan hoeven we ook minder te produceren?

Dat klinkt vriendelijk, maar is in de praktijk utopisch en onmogelijk. Zo lang als de mens in groepen leeft, is handel van voedsel de basis van zijn bestaan. In een geglobaliseerde wereld is dat niet anders. Wij verkeren in de gezegende situatie om op een van de meest vruchtbare stukjes aarde leven, wat de kwaliteit en het succes van onze land- en tuinbouw verklaart. Grote delen van de wereld zijn blij met onze kwaliteitsproducten, kennis en kunde. Ook in een snel veranderende wereld moeten we die positie koesteren.

Als iedereen vegetariër wordt is het probleem toch opgelost?

Uit berekeningen van Wageningen Universiteit & Research blijkt dat het meest duurzame dieet bestaat uit zowel plantaardig als matig dierlijk voedsel. In de veehouderij vindt namelijk een flinke opwaardering plaats van veel nevenstromen van onze voedselproducerende bedrijven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan aardappelsnippers die vrij komen bij de productie van friet of bietenpulp dat overblijft bij de productie van suiker uit suikerbieten. Van deze reststromen maken dieren in onze veehouderij vlees, melk en eieren. Daarnaast is het zo dat vlees een hoogwaardige eiwitbron is die veel essentiële aminozuren bevat. Dit zijn belangrijke bouwstoffen voor ons lichaam.